با گذشت زمان، بسیاری از زیورآلات طلا یا بدلیجات جلای اولیه‌ی خود را از دست می‌دهند. آبکاری طلا یکی از روش‌هایی است که به کمک آن می‌توان ظاهر این قطعات را ترمیم و براقیت آن‌ها را بازیابی کرد. برخلاف تصور عمومی، آبکاری طلا در منزل با ابزارهای ساده و رعایت نکات فنی قابل انجام است. در این مقاله از طلاجات در مورد روش‌های آبکاری طلا و مزایای آن توضیح می‌دهیم.
آبکاری طلا چیست؟
آبکاری طلا فرآیندی است که طی آن، لایهای بسیار نازک از طلا با استفاده از جریان الکتریکی روی سطح یک فلز دیگر قرار می‌گیرد. این پوشش باعث بهبود ظاهر قطعه می‌شود و در عین حال، تا حدی از آن در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت، اکسید شدن و سایش محافظت می‌کند. هرچند که تمیز کردن طلا هم یکی از روش های حفظ و افزایش براقیت طلا محسوب می شود.
در این فرآیند، قطعه‌ی مورد نظر در محلولی حاوی نمک‌های طلا قرار می‌گیرد. سپس با اتصال الکتریکی مناسب، یون‌های طلا از محلول جدا شده و به سطح فلز می‌چسبند. نتیجه‌ی این واکنش، تشکیل یک روکش طلایی نازک، براق و یکنواخت است. رنگ نهایی این روکش می‌تواند زرد کلاسیک، سفید یا رزگلد بسته به نوع رنگ طلا مورد نظر باشد؛ بسته به نوع فلز یا مواد مورد استفاده در محلول.
این روش برای زیورآلات ساخته‌شده از طلا کاربرد دارد، و همچنین در مورد بدلیجات با جنس‌هایی مانند نقره، مس، برنج یا فولاد ضدزنگ نیز قابل اجراست. در برخی موارد لازم است پیش از آغاز آبکاری، سطح فلز با لایهای میانی مانند نیکل یا مس آماده شود تا دوام و چسبندگی پوشش نهایی بیشتر شود.
مزایای آبکاری طلا
آبکاری طلا در منزل هم از نظر اقتصادی به‌صرفه است، هم در شرایطی که امکان تعویض زیورآلات وجود ندارد، راهی کاربردی برای بازسازی و زیباسازی آن‌ها به شمار می‌رود. این فرآیند مزایای متعددی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
زیبایی و درخشندگی دوباره
آبکاری طلا باعث می‌شود قطعه‌ای که رنگ باخته یا سطح آن خراش دارد، دوباره ظاهر براق و جذاب خود را به دست آورد. این ویژگی، مخصوصا برای زیورآلات قدیمی یا یادگاری، ارزش خاصی دارد.
افزایش مقاومت در برابر خوردگی و سایش
روکش طلای تازه، مانند یک محافظ نازک روی سطح فلز عمل می‌کند و آن را در برابر رطوبت، مواد شوینده، عرق بدن و دیگر عوامل آسیب‌زننده مقاوم‌تر می‌سازد.
به‌صرفه بودن نسبت به تعویض طلا
در بسیاری از موارد، به‌جای خرید طلا، می‌توان با هزینه‌ای کمتر و در زمان کوتاه‌تر، ظاهر زیورآلات موجود را به‌طور کامل تغییر داد.
امکان تغییر رنگ و سبک
با استفاده از انواع مختلف آبکاری مانند طلای زرد، سفید یا رزگلد، می‌توان ظاهر قطعه را مطابق با سلیقه یا مد روز تغییر داد، بدون آنکه ساختار اصلی فلز دست‌خورده باشد.
اجرای فرآیند در خانه با ابزارهای ساده
کیت‌های مخصوص آبکاری این امکان را فراهم کرده‌اند که با کمی دقت و رعایت اصول ایمنی، فرایند آبکاری طلا در منزل انجام شود؛ مخصوصا برای قطعات کوچک و شخصی مانند انگشتر یا گردنبند.
میزان ماندگاری آبکاری طلا چقدر است؟
دوام آبکاری طلا بستگی به ضخامت روکش، نوع استفاده، و شرایط نگهداری دارد. در مواردی که روکش نازک باشد و قطعه به‌طور مداوم در تماس با پوست یا مواد شیمیایی قرار گیرد، احتمال کدر شدن یا ساییده شدن آن طی ۶ تا ۱۲ ماه وجود دارد. اما اگر ضخامت روکش بیشتر و نگهداری درست باشد، این مدت تا چند سال نیز افزایش می‌یابد.
برای افزایش ماندگاری، توصیه می‌شود زیورآلات آبکاری‌شده را از تماس مستقیم با عطر، الکل، شوینده‌ها و رطوبت زیاد دور نگه دارید. همچنین بهتر است هنگام استحمام، شست‌وشوی ظروف یا فعالیت‌های شدید، از آن‌ها استفاده نشود.
نکات مهم پیش از آبکاری طلا در منزل
نکاتی که پیش از شروع آبکاری طلا باید در نظر بگیرید:
- تمیزکاری دقیق سطح فلز:
هرگونه آلودگی، چربی یا زنگ‌زدگی می‌تواند مانع چسبندگی لایه‌ی طلا شود. ترکیبی از پولیش، سندبلاست یا تمیزکاری بخار و اولتراسونیک می‌تواند سطح را برای آبکاری آماده کند. - انتخاب صحیح فلز پایه:
فلزاتی مانند نقره، برنج و مس، گزینه‌های مناسبی برای آبکاری طلا هستند. در مورد فلزات واکنش‌پذیرتر مانند فولاد یا نیکل، باید ابتدا لایهای از مس یا نیکل برای افزایش چسبندگی اجرا شود. - استفاده از کیت‌های استاندارد و ایمن:
کیت‌های تجاری آبکاری برای استفاده خانگی طراحی شده‌اند و معمولاً شامل محلول‌های آماده، تجهیزات کم‌خطر و راهنمای کامل هستند. از محلول‌های صنعتی یا ترکیبات سیانیدی بدون تجربه باید پرهیز شود. - تامین تهویه و رعایت اصول ایمنی:
محل انجام آبکاری باید جریان هوای مناسب داشته باشد. استفاده از دستکش، عینک محافظ، ماسک و لباس کار برای جلوگیری از تماس با محلول‌های شیمیایی ضروری است. - نگهداری درست از قطعات آبکاری‌شده:
برای افزایش ماندگاری، زیورآلات باید از تماس با آب، مواد شوینده، عطر و عرق بدن دور نگه داشته شوند. همچنین بهتر است پس از هر بار استفاده، سطح آن‌ها با پارچه‌ی نرم تمیز شود و در جای خشک و بسته نگهداری شوند.
روش‌های آبکاری طلا
در ادامه، چهار روش رایج آبکاری طلا را معرفی می‌کنیم:
آبکاری الکتروشیمیایی (الکترولیتی)
رایج‌ترین روش برای اجرای آبکاری طلا در منزل، آبکاری الکتروشیمیایی یا الکترولیتی است. در این فرآیند، قطعه‌ی مورد نظر در یک محلول حاوی نمک‌های طلا قرار می‌گیرد و با استفاده از جریان مستقیم برق، یون‌های طلا از محلول جدا شده و روی سطح فلز رسوب می‌کنند. برای این کار، به یک منبع تغذیه ولتاژ پایین، چنگک فلزی، الکترود و محلول الکترولیت نیاز است. اگر سطح قطعه به‌درستی آماده‌سازی و تمیز شود، نتیجه‌ی نهایی براق، یکنواخت و با دوام خواهد بود. این روش برای بدلیجات، طلاهای قدیمی و زیورآلات شخصی کاملاً قابل انجام است.
بیشتر بخوانید : بهترین روش های خانگی برای تشخیص طلای اصل
آبکاری اسیدی
آبکاری اسیدی روشی‌ست که در آن از محلول‌هایی با ترکیب شیمیایی اسیدی برای انتقال طلا به سطح فلز استفاده می‌شود. این تکنیک به دلیل پایداری رنگ بالا و امکان تولید رنگ‌های خاص مانند سبز، نارنجی یا رزگلد، در طراحی‌های خاص مورد توجه قرار گرفته است. دمای محلول و ولتاژ مصرفی در این روش باید با دقت کنترل شود. آبکاری اسیدی برای استفاده در منزل نیز امکان‌پذیر است، به‌شرط آنکه از کیت‌های آماده و ایمن استفاده شود و فضای کار تهویه کافی داشته باشد.
آبکاری سیانیدی (تزئینی)
در آبکاری سیانیدی، طلا در محلولی حاوی ترکیبات سیانید حل می‌شود. با اتصال الکتریکی مناسب، یون‌های طلا از این محلول جدا شده و روی سطح قطعه قرار می‌گیرند. این روش عمدتاً در جواهرسازی کاربرد دارد و ضخامت روکش ایجاد شده بین ۰.۵ تا ۲.۵ میکرون است. رنگ نهایی حاصل از این تکنیک می‌تواند زرد، سفید یا رزگلد باشد. اگرچه روش سیانیدی جلوه‌ای زیبا و ماندگار ایجاد می‌کند، به‌دلیل سمی بودن مواد اولیه، تنها باید از کیت‌های تجاری ایمن برای انجام آن در منزل استفاده کرد.
آبکاری سولفیتی
آبکاری سولفیتی بیشتر در محیط‌های صنعتی انجام می‌شود و هدف از آن، ایجاد لایهای ضخیم از طلا بر روی سطح قطعه است. این روش قادر است در هر دقیقه تا ۸ میکرون ضخامت طلا ایجاد کند، که آن را به گزینه‌ای مناسب برای قطعاتی با نیاز به مقاومت بالا تبدیل کرده است. از این تکنیک معمولاً در صنایع پزشکی، قطعات الکترونیکی و برخی تجهیزات فنی استفاده می‌شود. به‌دلیل شرایط خاص محلول، کنترل دقیق دما و هزینه‌ی بالا، این روش برای اجرا در منزل توصیه نمی‌شود.
جمع‌بندی
آبکاری طلا در منزل، راهی عملی و کم‌هزینه برای بازگرداندن درخشندگی و زیبایی به زیورآلات است. روش‌های مختلفی برای آبکاری وجود دارد که بسته به نوع فلز پایه، نتیجه‌ی متفاوتی به همراه دارند. در میان آن‌ها، آبکاری الکتروشیمیایی گزینه‌ای ساده و مناسب برای استفاده خانگی است.
برای انتخاب زیورآلاتی که از نظر ماندگاری و ظرافت در سطح بالایی قرار دارند، می‌توانید مدل‌های متنوع و جذاب در فروشگاه طلاجات را مشاهده کنید. این مجموعه علاوه‌بر تضمین کیفیت، امکان مشاوره تخصصی پیش از خرید و خرید به‌صورت قسطی را نیز در اختیار شما قرار می‌دهد.
